Cột mốc và hành trình
Cột mốc là một phần của hành trình, nhưng nó không phải là hành trình.
Đánh dấu bằng cột mốc
Bài viết của mình lần trước (here) may mắn nhận được sự đón nhận của nhiều người, cũng thấy được mọi người đọc, like và share. Đương nhiên là mình rất vui rồi, vô cùng cảm kích là những thứ mình viết được mọi người chấp nhận, và mang lại 1 chút giá trị gì đó cho các độc giả. Cám ơn mọi người rất nhiều.
Mình cũng mạnh miệng lắm, bảo là có người đọc là mình vui rồi; không quá quan tâm vào các loại metrics nọ kia, xem nó phát triển được đến đâu. Thế nhưng rồi nhìn vào metrics nó tăng thì mình cũng phấn khởi chứ, sao có thể thoát được. Cho đến khi, mình cũng thấy bị ảnh hưởng vì số má.
Substack cho bạn thấy blog view count trong vòng 30 ngày gần nhất, và mình tỉnh dậy với con số 4900 trước mắt. Còn 100 nữa là đến 5000, là một con số mà mình chưa dám nghĩ đến. Chẳng biết từ lúc nào, mà mình cứ mấy phút lại impulsively refresh lại cái page, chỉ hy vọng nhìn nó lên đến 5000 thật. Cuối cùng thì con số nó cũng đến, và mình tự hào ghi nó vào trang ghi lại những cột mốc của mình. Một cách hơi tội lỗi, vì mình cảm thấy mình đã dành quá nhiều thời gian để ngồi ngắm số tăng lên 🤦.
View Count, nếu mà bạn có đọc về các khái niệm như OKRs, thì View Count của một cái blog được coi là một output metrics: nó là kết quả cuối cùng mà bạn muốn đạt được, và là một thứ bạn không có khả năng kiểm soát. Một bài viết của bạn đăng lên, có thể được ưu ái bởi thuật toán của social media, hoặc là nhận được sự ủng hộ từ một người nổi tiếng trên mạng, nên là từ đầu khi bạn viết ra, sẽ không thể biết bạn sẽ nhận lại được những gì. Những Output Metrics thường là những thứ quan trọng nhất mà một dự án, hoặc là một business hướng đến: có thể là Sales, Revenue, MAU.
Mặc dù mình biết là mục đích quan trọng nhất luôn là Views, tuy nhiên mình luôn chỉ mong theo dõi nó thôi. Mình muốn tập trung vào số lượng bài mà mình có thể viết được, và mình cũng đặt mốc là 100 bài, tương ứng với 2 bài 1 tuần trong 50 tuần của năm. Số bài mình viết, nó là input metrics: đó là những thứ mình có thể làm, những thứ mình có thể kiểm soát được. (Nếu tính theo cái này thì mình hình như đang chậm khoảng 20-25% so với tiến độ 🤦)
Đương nhiên, là bạn không thể nhắm mắt mà làm theo input metrics được. Như kiểu bạn là một social media intern, và được giao việc là post 10 bài mỗi tuần trên fanpage của công ty. Bạn post 10 bài, nhưng mà các bài không được trau chuốt, không được ai quan tâm, và cuối cùng thì thứ duy nhất mà bạn làm được chỉ là làm tốn ít bandwidth Internet và chiếm vài MB trong ổ cứng server của Facebook. Một khái niệm sâu xa hơn về metrics, được đặt ra từ Amazon(nếu bạn có thời gian, hãy đọc Working Backwards, quyển sách này rất rất ấn tượng), gọi là controllable input metrics. Đó là những input metrics mà có giá trị sâu xa hơn, là những thứ bạn có thể thay đổi được, và có giá trị ảnh hưởng lên output metrics cuối cùng mà bạn muốn đạt đến. Một bài đơn giản bạn có thể đọc thêm ví dụ là đây (xin phép dẫn luôn bài của anh Huy, một senior mà mình rất respect).
Input, Output, và đặt mục tiêu
Cột mốc cũng giống như những cái Output Metrics vậy. Nó rất là rõ ràng, đập vào mắt, và khiến bản thân mình phải chú ý đến. Nó cũng là những thứ được thể hiện ra ở bên ngoài, và cũng là những thứ làm người khác phải chú ý đến mình.
Khi bạn biết một người chưa đủ kỹ, thứ duy nhất mà bạn có thể biết về người đó là những thứ được thể hiện ra ở bên ngoài. Ồ, anh này làm Manager ở công ty nọ kia to lắm; chị kia có mấy Youtube channel với cả cái Podcast kia siêu nổi luôn. Đương nhiên, để có được những thành tựu như vậy, họ cũng có thể đã trải qua rất là nhiều vất vả, rất là nhiều cố gắng để có thể đạt được ngày hôm nay.
Tuy nhiên, khi tự nhìn về bản thân của mình, thì câu chuyện của bạn lại khác. Bạn quan sát người khác từ phía ngoài và bạn cảm thấy được sự thành công của họ; đó là những thứ bạn làm bạn cảm thấy được truyền cảm hứng. Bạn cũng muốn đạt được những thành công như vậy, và bạn sẽ đặt ra những mục tiêu cho bản thân của mình: đến năm X thì mình sẽ đạt được thu nhập Y; hoặc là mình sẽ đỗ phỏng vấn vào một công ty đa quốc gia.. vân vân. Tuy nhiên, nếu bạn để ý kỹ, thì success metrics của bạn hiện lại đang là một output metric; bạn định nghĩa thành công của mình bằng những thứ mà bạn không có toàn quyền quyết định.
Khi xem những câu chuyện của người khác, bạn có thể thấy được outcome của họ, nhưng mà không bao giờ biết rõ được input metrics của họ là gì. Ngược lại với hành trình xây dựng thành công của chính bản thân mình, bạn lại cảm nhận một cách rõ rệt về input của bạn: một ngày bạn dành công sức làm cái gì, thời gian bạn để đi đâu… Đương nhiên là có thể những người thành đạt có chia sẻ về hành trình của họ, về những thứ họ đã làm để đạt được đến ngày hôm nay; bạn có thể muốn copy họ, làm theo những playbook, những lộ trình đã có sẵn. Tuy nhiên, bạn chỉ có thể copy được input của họ (mà chưa chắc là họ đã chia sẻ đầy đủ), nhưng cách mà những cái input đó ảnh hưởng lên bạn, cũng sẽ khác cách những cái input đó ảnh hưởng lên người khác. Đó là sự mismatch của input metrics và controllable input metrics, cùng một input sẽ đem lại các kết quả khác biệt.
Khi muốn xây dựng lên hành trình của chính mình, input và output metrics đều là những thứ quan trọng, và được thể hiện ra bên ngoài. Nhưng, muốn đạt được thành công, thì bạn phải có một chút tự reflect ngẫm nghĩ, và tìm ra thứ mà mình cần.
Hành trình và sự cảm nhận
Từ bé, mình đã luôn thích những câu chuyện về những hành trình phiêu lưu. Đi cùng với nhân vật trong hành trình của mình, vượt qua trở ngại và phát triển bản thân và đạt được những thành công cuối cùng. Các truyện fiction thì khỏi nói rồi, còn về non-fiction thì nó sẽ là các câu chuyện autobiography, của những con người đã đi qua một hành trình đầy thú vị, và cách mà học đúc kết ra những wisdom của mình (những quyển mình thích nhất có thể là Not Fade Away, hay là Delivering Happiness, highly recommended!). Những câu chuyện giúp mình cảm thấy được con người đứng đằng sau những dòng chữ, và cũng làm mình thấm thía hơn về các suy nghĩ của bản thân.
Viết lách cũng là một hành trình với mình. Không chỉ dừng ở việc được bao nhiêu người theo dõi và đọc, mình cũng có thể thấy sự phát triển thêm của bản thân mình. Mình viết nhanh hơn lúc mình bắt đầu viết rất nhiều; hiểu thêm về cách viết truyện liền mạch; hay là rõ ràng và bớt ngại ngùng hơn trong cách chia sẻ các quan điểm của bản thân. Đạt được những milestones nọ kia cũng làm mình thấy vui, nhưng có lẽ vui hơn là thấy sự tiến bộ của bản thân từ phía bên trong. Đó cũng là mình cảm nhận rõ hơn: cột mốc là những thứ để đánh dấu, gợi nhớ lại về hành trình; tuy nhiên hành trình không chỉ dừng lại ở các cột mốc. Output quan trọng, Input cũng quan trọng, nhưng hành trình để tìm thấy cái điều đáng phải làm nó quan trọng hơn.
Mọi người có thể hay đùa về câu “It’s about the journey, not the destination”. Dù vậy, mình vẫn khá là tin vào điều đó. Chắc đã phải 7-8 năm rồi, cái quote mình để trên Insta của mình vẫn chưa thay đổi. Một câu quote trong một bài speech cực cực kỳ hay, mà chắc là ai cũng nên đọc qua một lần trong đời.
“The truth is, most of us discover where we are headed when we arrive.”
Bill Watterson, author of Calvin & Hobbes.
Có lẽ bài này nghe như một cái ramble, khi suy nghĩ của mình trôi từ hướng này qua hướng khác không có mục đích nhất định. Nhưng có sao đâu, khi mình đang enjoy the journey?
Nếu bạn đọc và thích bài này, có thể bạn sẽ hứng thú với