Chia (sẻ) và (cấp số) nhân
Mình có một niềm đam mê với việc chia sẻ, vì mình tin vào việc chia sẻ có thể mang lại hiệu quả theo cấp số nhân
Lấy chia sẻ làm niềm vui
Nếu mọi người biết mình ngoài đời thì mình là một người rất thích chia sẻ và discuss lung tung với những người xung quanh. Đương nhiên không chỉ có chia sẻ reels xàm, mà mình thích chia sẻ về những cái gì mình đọc được: có thể là kiến thức mới, một tin tức gì đó mà mình nhận định có thể là thú vị, hoặc là những bài viết chỉ đơn giản là hay và chạm được đến cảm xúc. Mình thấy có những bài viết thực sự hay ho và thú vị, những kiến thức bổ ích mà mình nghĩ mọi người nếu được đọc qua thì có thể mở mang thêm được đầu óc và tư duy.
Gần như là có một niềm vui hoặc đam mê nào đó thúc đẩy mình với việc chia sẻ. Nói một cách nào đó thì nó cũng hơi mang tính dạy đời, nhưng mà thôi đam mê rồi sao mà bỏ được? Tầm năm ngoái năm kia gì đó thì mình có thử mở ra một cái Discord để thử tụ tập anh em bạn bè về làm tech để share các loại reading, tuy nhiên là sau một thời gian thì cũng chỉ có một mình share, cũng hơi buồn. Tự rút lại về thì mình cũng thử làm một trang Facebook để nếu mình đọc được gì hay thì cũng share lên. Có thử viết ngắn hơn và share trên Thread(vì có thể là Thread sẽ reach được nhiều người hơn), thôi thì có người đọc là mình cũng vui. Và cả cái substack này nữa, thay vì chia sẻ bài viết của người khác thì mình tự share về những cái gì mình có trong đầu. Chưa biết bao giờ mình sẽ nổi tiếng, nhưng thôi đó là chuyện của sau này.
Một trong những thứ mình rất thích là khi có bạn nào đọc được những gì mình viết hoặc là share mà có nhắn tin nói chuyện với mình về những chủ đề đó. Kiến thức của mình không hoàn hảo, và những kiến thức mình chia sẻ cũng chưa thể là hoàn hảo và cũng còn nhiều khía cạnh khác chưa được đụng đến. Khi có người tranh luận hoặc là bổ sung thêm những thứ mình còn thiếu hoặc chưa nhận ra, cũng là khi mình học thêm được nhiều thứ. Nhìn nhiều like nhiều share thì cũng vui, nhưng mà nhìn có reply thì mình còn vui gấp N lần (N đại học!).
Phát triển và kết nối
Đương nhiên là mình cũng không bắt đầu là một người thích oversharing, thậm chí còn bắt đầu hơi rụt rè ít nói. Nó chắc bắt đầu từ những năm đầu tiên đi làm của mình (chắc mình có nhắc qua trong bài này), khi mình bắt đầu vào team mới. Manager lúc đó của mình hay đọc cái bài báo thú vị trên mạng, rồi share vào trong group chat của team, kèm với một câu “thought?” hoặc là “what do u think?”. Và đương nhiên không chỉ là manager, mà cả những người trong team cũng thế, họ đọc và give feedback lại, và họ cũng tự tìm tòi những bài báo hay, những công nghệ mới và cùng chia sẻ với team. Những responses có thể là khá đơn giản:”bài này hay đấy nhưng mà tôi chưa thấy thuyết phục lắm”, “tác giả có những thiếu sót về những trường hợp A,B,C này”, “hôm trước tôi cũng đọc được bài này gần tương tự, cũng khá thú vị”. Mình rất thích những cái chia sẻ và những cuộc tranh luận này, vừa mang lại cho mình nhiều kiến thức mới, và cũng giúp mình trau dồi tư duy phản biện. Sau một vài tuần thì mình cũng quen và cũng bắt đầu tham gia với những cuộc tranh luận này, và mọi người trong team trở nên kết nối hơn rất nhiều.
Đi thêm một vài năm nữa, thì đến thời của Covid, và tất cả mọi người đều phải làm ở nhà. Lúc đó mình đang làm manager của một team khoảng 12 người, và lúc đó thì mọi người đều rất là stressed out và căng thẳng, để tìm cách làm việc ở nhà một cách hiệu quả. Nếu bạn có làm việc ở nhà trong thời gian đó, thì thực sự cũng không hề dễ dàng: phải tự kỷ luật để bắt đầu làm việc hàng ngày, cũng như kiếm lấy một chút human interactions hàng ngày để bản thân không phát điên vì chán. Còn về mình thì là một manager, thì cũng nghĩ cách là làm thế nào để mọi người vẫn có sự gắn kết với tập thể cũng như có tinh thần lầm việc hàng ngày, cũng là một vấn đề rất đau đầu. Thay vì làm theo kiểu điểm danh, thì mình lại xây dựng cho team một activity mới: hàng ngày một người trong team sẽ lên share về một cái gì đó hay ho mà họ mới đọc được gần đây, để cả team cùng bàn bạc chia sẻ, coi như là một hoạt động khởi động ngày mới. Rất vui là mọi người cũng vui vẻ hưởng ứng nói chuyện sôi nổi, có những hôm cái Slack thread nó phải kéo dài đến mấy trăm message vì mọi người bàn luận căng thẳng quá. Cũng là một thứ khá vui vẻ mà mình cố gắng làm, giúp mọi người thân thiện và cởi mở với nhau hơn (bây giờ team đó vẫn còn khá thân và mọi người trong team cũng đều khá thành công với sự nghiệp, mình qua gặp lại mọi người vẫn rất là vui vẻ hehe).
Khi mọi người chia sẻ cho nhau, thì đó như là một cách vượt qua những rào cản vô hình. “Ý tưởng này của mình không hay đâu, chắc là mình không nên nói ra”, đó có thể là tư tưởng mà nhiều người còn có. Tuy nhiên, chia sẻ với mọi người thì có một giá trị khác, đó là bạn sẽ có thêm người khác cùng đánh giá với bạn và chỉ ra những thứ bạn còn thiếu sót. Bạn cũng xây dựng được sự tôn trọng lẫn nhau (mutual respect), vừa giúp bản thân bạn khiêm tốn hơn để đón nhận sự phát triển, vừa xây dựng mối quan hệ công việc lành mạnh và tin tưởng lẫn nhau.
Sức mạnh của cấp số nhân
Một mặt khác khiến mình thích chia sẻ, vì mình tin vào sức mạnh cấp số nhân của nó. Tại vì chia sẻ là một thứ không dừng lại mà nó sẽ được lan toả.
Cũng như compound interest (lãi suất kép) là kỳ quan thứ 8 của thế giới, sức mạnh này không chỉ dừng lại ở trong mặt tài chính mà nó cũng đi với kiến thức nữa. Nếu một kiến thức hay của mình chia sẻ được cho 2 người, 2 người đó lại tiếp tục chia sẻ cho 4 người, rồi 8 người.. chúng ta sẽ chả mấy chốc mà phải đi ra ngoài vũ trụ để tìm thêm người để chia sẻ vì địa cầu này không có đủ từng đó người.
Đương nhiên đó là trường hợp trong mơ rồi. Ngoài đời thì đâu có được như thế, bởi vì bình thường mọi người cũng không quá phải quá hứng thú với việc chia sẻ với người khác. Ví dụ khả năng chia sẻ của một tập thể là 1/10, và mình có 1000 độc giả: kiến thức này sẽ lan truyền cho 100 người mới, rồi 10 người, và thêm 1 người cuối cùng và dừng lại; tổng cộng là 1111 người.
Nếu mọi người có học kinh tế vĩ mô, có thể mọi người đã nghe qua về multiplier effect: chính phủ bổ sung thêm X vào nền kinh tế, thì tổng giá trị tăng lên sẽ lớn hơn phần được bổ sung, theo một tỷ lệ ngược lại với marginal propensity to consume (nghe thì oách nhưng nói chung là càng “tiết kiệm” thì sức mạnh của việc bơm tiền sẽ kém hiệu quả hơn). “Tiết kiệm” trong câu chuyện về chia sẻ, nó cũng tương tự như bạn đọc lấy kiến thức rồi bạn đem cất nó đi cho chính bản thân mình chứ không mang nó đi tiếp cho người khác.
Nếu bạn dùng công thức ở trên: 9/10 người không chia sẻ, bạn sẽ mang kiến thức được đến cho 1000 / 0.9 = 1111 người. Tuy nhiên, nếu có 5/10 chia sẻ thì sao? Bạn sẽ mang kiến thức đó được cho 1000 / 0.5 = 2000 người, tác dụng gấp đôi!
Thế nên với mình, đôi khi chia sẻ là chưa đủ. Không chỉ dừng lại ở việc chia sẻ kiến thức, mà còn là việc xây dựng một văn hoá, một culture cho việc chia sẻ. Mình không chỉ muốn dừng kiến thức đó ở những người mà mình quen, mà mình cũng mong là những người mình không quen, những người mà chắc là mình không bao giờ có thể gặp được, nhưng cũng sẽ nhận được lợi ích từ những thứ mà mình chia sẻ.
Bởi vì, chia sẻ có thể mang lại giá trị theo cấp số nhân.