Hai người sếp
Những người định hình bản thân của mình hôm nay.
Từ những ngày còn đi học, thì mình thiên hẳn về phía các môn tự nhiên. Toán, Lý, Hoá, Tin, những cái môn này nó lại rõ ràng và rành mạch, với các kiến thức và logic chặt chẽ, và mình trải qua nhiều năm dùi mài kinh sử cày cuốc với việc giải bài toán, xử lý logic. Đến hết cả đại học rồi, mình vẫn tự thấy bản thân sẽ có một sự gắn kết lâu dài với công cuộc và sự nghiệp kỹ thuật, loay hoay với con số, với máy móc.
Thế nhưng đời không như là mơ. Khoảng đến năm thứ 2 làm việc, thì tự nhiên sếp mình biến mình thành manager, và từ đó là mình bắt đầu tự xây dựng team của chính mình. Cũng là một kiểu bén duyên, nhưng mà đến hôm nay thì mình đã phải qua 8-9 năm làm manager rồi. Quản lý con người thực sự là rất khác so với máy móc, bởi vì mỗi con người đều khác biệt, có cá tính, có nhu cầu và ước muốn riêng; và nói thật ra thì chả có một cái trật tự logic nào cả, hầu hết là đi đến đâu hay đến đó.
Tuy vậy, mà mình cũng đâm ra thích cái sự ngẫu nhiên đó. Mỗi ngày vấn đề nó sẽ một khác, không khi nào giống với khi nào. Mình cũng tìm thấy được niềm vui khi các bạn bên dưới team mình được vui vẻ, được phát triển và tiến xa hơn. Rồi đến lúc, mình cũng thấy mình có một sự kết nối với people management, và với mentoring.
Để bắt đầu thì mình phải kể về hai người sếp trong đời mình mà mình đã gặp qua. Tính về direct manager thì mình chắc có 3, nhưng có 2 người thì để lại nhiều ấn tượng với mình hơn. Mỗi người mình được gặp ở các giai đoạn khác nhau trong cuộc đời, và họ đều dạy mình những tư duy hoàn toàn khác nhau.
Người đặt nền móng
Người sếp thứ nhất thì mình có mention qua, là người có từng phỏng vấn mình ở câu chuyện này. E là người phỏng vấn mình, đưa mình vào công ty đầu tiên, và cũng là người quản lý mình trong hơn 4 năm đầu của sự nghiệp. Có thể nói là các tư duy và cuộc đời đi làm của mình cũng được shaped bởi E khá là nhiều. (Mình gọi là E vì hồi đó nói chuyện tiếng Anh thì ko có xưng anh xưng em gì)
E thì khá là funny, ngày xưa đã từng làm giáo viên đại học, nhưng lại mô tả với mình là không chịu nổi việc dạy học sinh trong trường nên đã ra làm industry, để được làm việc với các vấn đề thực tế. Một thứ khá thú vị là E ngày xưa hồi còn đi học thì nằm trong đội tuyển debate quốc gia; thế nên một trong những điểm mạnh nhất của E đó là khả năng bàn luận. Cách quản lý của E thì lại hơi theo hướng là hands-off: E không chỉ đạo hoặc là hướng dẫn mình từng ly từng tí, mà E sẽ để yên cho mình tự loay hoay khá là nhiều. Mình sẽ tự làm việc với các team khác, tự đâm đầu vào vấn đề của mình, nhưng mà E sẽ ở đó như là một người luôn ở bên cạnh để đối thoại. E không đưa câu trả lời cho mình, mà thường là đưa thêm câu hỏi: “M đã nghĩ theo hướng này chưa?”, “m đã nhận định vấn đề từ hướng của người này chưa?”, “theo m thì mình còn thiếu gì để hoàn thành được task này?”(roughly translated from Singlish).. vân vân và mây mây. Đôi khi mình sẽ có câu trả lời ngay, đôi khi mình sẽ cần thêm thời gian để suy nghĩ (và khi nghĩ xong thì sẽ tìm E để discuss tiếp trên Slack).
Một trong những thứ đáng giá nhất mà mình học được từ E đó là về tư duy phản biện. Phân tích vấn đề một cách sâu xa và kỹ càng từ nhiều phương diện; và sau khi làm đi làm lại nhiều lần thì thấy nó sẽ thành một phần của hơi thở. Khi gặp một vấn đề thì sẽ không bị sợ: không có kiểu “ôi sao cái này khó thế” mà sẽ đi thẳng qua vào bóc tách vấn đề, và chỉ khi đi đủ sâu thì mới đánh giá là phần nào là phần quan trọng hơn, phần nào là khó và cần nhiều sự chú ý hơn. E giúp mình cải thiện khả năng Problem solving rất là nhiều, và mình thấy đó là một trong những thứ giúp mình tiến được xa.
Khung thép và cấu trúc
Người sếp thứ 2 mình muốn kể là anh G, khi mình mới về VN (sếp ở giữa thì không phải là F, nếu không thì mình đã có combo EFG =)), tiếc quá).
Anh G thì đã có kinh nghiệm nhiều hơn về quản lý team, vì đã xây dựng một team rất lớn trước khi về VN làm việc rồi. Chính vì thế, mặc dù chỉ làm việc với anh khoảng 1 năm thôi nhưng mình cũng rất quý trọng và cảm thấy học được nhiều điều từ anh.
Anh G thì nghiêm túc cũng như nghiêm khắc hơn, anh có một mindset và philosophy khá rõ ràng về việc xây dựng và đào tạo những con người ở thế hệ kế tiếp; và điều này cũng giúp mình hiểu ra được thêm nhiều thứ. Nếu nói về anh thì chắc mình phải nhắc đến hai thứ: một là discipline, và hai là educational mindset.
Discipline, là đi cùng với làm việc có quy tắc, có chuẩn chỉnh. Anh G có những quy tắc về cách làm việc, quản lý và sắp xếp thời gian, mọi thứ đều chặt chẽ. Với E, mình luôn được tự phát triển các giải pháp theo hướng của mình, và những thứ mình nhận ra được hình thành theo từng vấn đề, nên cách giải các vấn đề của mình có thể sẽ không được hệ thống. Anh G giúp mình làm mọi thứ chặt chẽ hơn, đi theo các khuôn khổ, các framework. Ban đầu thì mình có thể thấy sự vướng víu trong việc giải quyết vấn đề; nhưng khi có hệ thống vào để bám sát theo, thì điều đó cũng giúp cho mình chặt chẽ hơn, và cũng giúp team đi theo mình có thể follow và làm việc hiệu quả hơn. Có lẽ vì anh đã quản trị team đông người hơn nhiều, nên sự chuẩn chỉ trong cách làm việc được anh đánh giá rất cao.
Anh G cũng rất quan tâm về vấn đề đào tạo. Anh luôn khuyến khích mọi người xây ra một môi trường học tập tốt, và sẵn sàng để học và dạy cho những người xung quanh mình. Mọi người được khuyến khích tổ chức làm internal training cho team và những người xung quanh, dành thời gian để hướng dẫn cũng như để cho team cùng phát triển với nha. Anh cũng rất chú tâm đến các bạn trẻ và còn mới đầu sự nghiệp, vì đây là những mầm giống tốt để đào tạo từ tư duy cũng như kỹ năng để đi lâu dài. Mình cũng rất đồng tình với tư duy này của anh; mình cũng nghĩ là công việc là một môi trường học tập rất tốt, và có tinh thần học hỏi sẽ giúp mọi người có thể phát triển và tiến xa.
Cũng để nói thêm về discipline, thì anh G cũng rất chú trọng về self-discipline. Đó là quản trị bản thân một cách chặt chẽ, ăn ngủ, tập luyện thể thao cũng như cách quản lý giờ giấc. Một thứ khá thú vị là cả anh G và E đều rất thích đọc sách và cũng thỉnh thoảng recommend mình các đầu sách để đọc; tuy nhiên là E thì sẽ suggest mình thêm về những cuốn giúp việc mở mang tư duy(ví dụ như E thì suggest mình cả series Incerto), còn anh G thì giới thiệu những đầu sách thiên về quản trị, kỷ luật (như quyển Extreme Ownership chẳng hạn). Đến bây giờ mình cũng chưa được chăm chỉ như anh G, hic, chắc vẫn còn phải cố gắng nhiều...
Phong cách cá nhân
Những người manager trước của mình đều để lại những ấn tượng và những bài học khá là sâu đậm, và họ đều là những người đặt lại những nền móng cho mình để phát triển bản thân một cách xa hơn. Mặc dù rất là khác nhau, nhưng mình cảm thấy bản thân mình cũng có ảnh hưởng từ cả hai: mở mang trong tư duy, nhưng chặt chẽ trong quá trình. Mặc dù chắc mình đã phải trải qua rất nhiều juniors rồi nhưng mình vẫn đang cố gắng hình thành một phong cách riêng của bản thân, và hy vọng là mình có thể làm tốt được.
Cũng vì những ảnh hưởng này mà mình cũng rất hứng thú với people management, và cả mentoring nữa. Mình thì luôn thích xây dựng team, xây dựng high performance culture, và thực sự thì với những team mà mình đã xây dựng từ trước giờ thì mình đều khá là tự hào (chắc là câu chuyện cho những ngày khác). Về mặt mentoring, thì mình không dám nhận là mình có mentor ai cả, nhưng mình cũng luôn hy vọng là những bạn junior sau khi đi làm với mình thì sẽ đều học thêm một điều gì đó để phát triển bản thân và sẽ phát huy khả năng ở những chỗ làm bây giờ và sau đó nữa. (Side note: mình luôn nghĩ mentor là a title that you earn. Mình không thể bảo là mình mentor someone được. Chỉ khi có người nào đó recognize những sự giúp đỡ của bạn, thì họ mới coi bạn là mentor của họ được. That’s why I have my doubt about paid mentorship)
Mình luôn nghĩ những người sếp sẽ là những người sẽ xây dựng và định hình tư duy của một người - đặc biệt là trong những năm đầu tiên đi làm - rất là nhiều. Thế nên nhiều khi mình chỉ hay bảo mọi người là nếu đi làm thì luôn luôn nên chọn những người sếp tốt, họ là những người sẽ xây nền móng để bạn phát triển thật xa. Mình cũng nhận được rất nhiều từ những người sếp của mình, mình hy vọng các junior của mình sau này cũng thế.