Hard, Slow and Stupid
... but with a lot more enjoyment
Mình đã lập ra cái Substack này cũng phải mấy tháng rồi mà vẫn chưa đặt bút (metaphorically of course) viết được dòng nào. Cũng không hẳn là do lười, mà mình cũng đã ngồi xuống trước máy và ngẫm nghĩ, mà chả biết bắt đầu viết từ đâu.
Mình cũng chưa hiểu là mình suy nghĩ về việc viết lách từ lúc nào. Từ những năm cấp 1, cấp 2, mình vẫn luôn là một đứa học dốt môn Văn. “Dốt” theo tiêu chuẩn chấm điểm của một học sinh ngày đó, chăm chỉ về nhà soạn bài, trả lời câu hỏi để nộp lên cho cô giáo kiểm tra vở soạn bài. Mình rất ghét cái việc soạn bài, và cũng đã nhiều lần lên bảng xơi con 1 về chỗ vì không chịu soạn bài trước. Một số bạn bè chung quanh đối phó bằng cách chép sách Để học tốt, với những câu trả lời văn mẫu; chỉ thế thôi mà cũng mình cũng không muốn làm. Mà thực sự thì mình không hề ghét văn học; mình đam mê đọc truyện chữ từ hồi còn bé, như lời bố mẹ kể thì có chữ gì trước mặt thì đọc hết chữ đó. Có những truyện đọc từ bé đến giờ mình vẫn nhớ, có những bài thơ học trong sách đến giờ mình vẫn có thể lẩm nhẩm đọc thuộc. Rõ là mình có yêu thích văn học, chỉ là bản thân mình như từ chối việc viết lên những gì mà mình không tự ngẫm ra được.
Một phần là vì mở cái substack này, cũng một phần vì công việc, mà mình cũng thử nghiên cứu về Content, về sáng tạo nội dung cũng như marketing nói chung. Nhan nhản trên mạng, đọc từ Medium, Substack đến Thread, hàng trăm hàng nghìn người viết về những chủ đề liên quan: làm sao để bạn xây dựng được followings, làm sao để content của bạn viral, xây dựng content chuyển đổi thành lợi nhuận, rồi personal branding các kiểu đà điểu. Sâu xa thêm một chút thì có các bạn cũng tập tành xây dựng theo những cái playbook có sẵn, nào thì cóp nhặt thông tin rồi chia sẻ lại, nào thì viết câu hỏi mập mờ gây tranh cãi, rồi share lại các câu hỏi bắt trend, vân vân và mây mây, những content đó gần như ngập tràn mạng xã hội. Bản thân mình thì luôn đánh giá đây là một nước cờ đỉnh chóp tuyệt vời của các Big tech bán quảng cáo. Họ xây dựng những platform để mọi người có thể tự tạo ra những content hay ho hấp dẫn; những người đi đầu xu thế bắt đầu đạt được những thành công của họ, trở thành người nổi tiếng, kiếm được nhiều tài trợ, bán được nhiều hàng, etc., trở thành niềm ao ước của mọi nhà. Lan toả ước mơ thành công cho các thế hệ mới, brand nào cũng xây dựng Social, rồi ai ai cũng ước mong xây dựng thương hiệu cá nhân, và mọi nhà đều đi làm content. Khi lượng content x100, x1000, ai cũng muốn content của mình được nổi trội hơn người khác, và lúc đó, các big tech bán những dịch vụ quảng cáo bắt đầu cung cấp cho người dùng cách để họ có thể vượt lên các đối thủ khác. Tự gây ra chiến tranh rồi tự bán vũ khí cho tất cả các bên tham dự, thực sự chả có mô hình kinh doanh nào tốt hơn thế này.
Quay trở lại với chủ đề viết lách. Ngẫm lại về những áp lực tạo content được dựng nên bởi chính những platform content, thì mình thấy đây không phải là một chiến trường mà mình muốn tham gia. Thời đại của công nghệ, cái gì cũng phải nhanh nhạy, phải thông minh, phải hiệu quả; content cũng thế, cóp nhặt ở trên mạng, thiếu gì thì nhờ AI giúp, rồi post mỗi ngày vài lần cho nó đủ số lượng, A/B testing angle này angle kia. Mình cảm thấy là mình hiểu nó hoạt động thế nào, nhưng mà trong thâm tâm mình vẫn không muốn làm theo nó. Tự nhiên, nếu bạn muốn viết để nó viral, để nó hút người đọc, thì tự nhiên nó không phải là chính bạn nữa. Đó là cảm giác phải làm theo một cái algorithm, phải xử lý một cách máy móc. Kết cục là bạn có một cái personal branding, nhưng đó thì không còn là bạn nữa, mà bạn chỉ là văn mẫu của sách Để học tốt Văn học 9.
Giống như những lần soạn bài về nhà ngày xưa, mình muốn viết theo cách của mình. Maybe an English technical post, hoặc là thơ thất ngôn tứ tuyệt vào 1 ngày trời mưa. Lan man, ngốc nghếch và vớ vẩn, có thể chả ai thèm đọc. Nhưng mà chắc chắn là nó vui hơn nhiều.