Công ty AI và kiếm tiền
Ai cũng nghĩ là mảnh đất AI màu mỡ dễ kiếm tiền nhưng thực tế thì có vẻ không dễ đến thế
Mảnh đất màu mỡ
Tự nhiên dạo này thấy bản thân viết hơi nhiều về các thứ AI quá. Cũng một phần vì các thông tin mới nhất hay ho về ngành công nghệ dạo này bị chiếm hết bởi các thứ liên quan đến AI và LLMs, mình thấy nhiều dẫn đến đọc nhiều, đọc nhiều thì nghĩ nhiều rồi lại viết nhiều. Đấy, như các bạn marketer hay bảo, every impression counts…
Là một bước tiến khá quan trọng trong ngành công nghệ, tuy nhiên, điều mà khiến mấy tools AI chiếm đóng thế giới, vì nó đã đánh vào câu hỏi quan trọng nhất của thế giới tư bản này: Cái này hay quá, làm thế nào để mình kiếm tiền được với nó? Thô mà thật, nhưng mà vì câu hỏi này nên mới có nhiều sự quan tâm với công nghệ này đến thế.
Có những người bạn của mình cũng discuss với mình những chủ đề tương tự, những người mà đầu óc business-minded hơn là technical. Khi bạn nhìn nhận nó từ hướng technical, có thể bạn sẽ tỉ mỉ và khắt khe hơn: giả dụ như bạn có thể sẽ hiểu ML model luôn có thiên hướng là non-deterministic, nên sẽ luôn có những vấn đề lặt vặt, có những khe hở trong bài toán mà nó sẽ có thể không giải quyết tốt được. 1 dòng code nhỏ, nhưng nó là một phần của hệ thống logic mà có thể một ngày sẽ được chạy 1 triệu lần 1 ngày; nếu bạn là một coder chặt chẽ thì có thể bạn sẽ khó có thể happy với việc đoạn code của bạn chỉ có 90-95% chính xác.
Thế nhưng, từ phía business thì mọi người nhìn AI và LLMs lạc quan hơn rất nhiều. Ồ, cái này nó đã capable thế này rồi, nó có thể giải quyết được vấn đề ABCXYZ; mà nếu như thế thì rõ ràng là có khả năng kiếm được tiền từ nó. Giải quyết vấn đề mà, add value mà, thì sẽ phải có người sẵn sàng trả tiền cho nó chứ.
Từ những cái gì mình hiểu, mình sẽ cố giải thích góc nhìn của mình, về việc kiếm sống với cái bộ tool mới này.
Công ty TNHH một mình tao
Đầu tiên thì mình phải nhận là mình không hiểu quá rõ về các ngành khác, nên là mình sẽ không thể comment về các công ty thuộc các ngành đặc thù và sử dụng AI trong workflow của họ, để tăng cường hiệu quả và tính năng của nghiệp vụ. Cái này thì mình nghĩ là cần một người chuyên sâu hơn, có domain knowledge thì mới nói được sâu xa. Mình chỉ có thể comment về các sản phẩm tech-based, vì nó mới gần với những gì mình biết hơn.
Nhóm người đầu tiên cần nhắc đến, thì chắc là xu thế mới nhất hiện nay: đó là các solopreneur, là những business mà chỉ gồm có một người. Xuất phát từ xu hướng của vài năm trước là các indie devs và SaaS, khi chỉ cần 1 người dành thời gian và tự xây sản phẩm; mấy năm gần đây thì đã có nhiều người nhảy thêm vào mảng này, với sức mạnh của các AI coding tools. Có thể chia tạm ra thành hai nhóm nhỏ hơn:
AI-enabled SaaS: vẫn là các bạn indie devs xây dựng SaaS, họ vẫn tiếp tục xây sản phẩm của bản thân, nhưng với sự hỗ trợ của các AI tools nên họ có thể tăng tốc hơn trong việc phát triển sản phẩm. Gốc rễ của sản phẩm có thể không cần phải liên quan đến AI, nhưng mà với sự đóng góp của AI mà họ có thể tiếp tục bổ sung thêm tính năng, mở rộng phát triển những mảng khác như marketing, sales. Ngoài ra, cũng có các bạn vốn chưa có technical background, nhưng mà với sự xuất hiện của các công nghệ hỗ trợ, cũng có thể tự xây dựng thành thành phẩm (vibe code their way to new product).
Các sản phẩm này luôn có chỗ đứng của nó, và mô hình SaaS rất thu hút với mọi người như là một dòng income stable → mọi người đều muốn một phần của miếng bánh này, như là tạo ra một nguồn thu nhập thụ động vững bền → sự cạnh tranh trong mảng này sẽ tăng lên rất nhiều.
Tuy nhiên, sự xuất hiện của AI khiến cho việc “bắt chước” một sản phẩm trở nên nhanh hơn rất là nhiều. Nếu sản phẩm của bạn chưa đủ phức tạp, thì bạn sẽ khó có thể bảo vệ sản phẩm của bạn khỏi cạnh tranh (defensibility). Không chỉ từ các đối thủ cạnh tranh, mà nếu bạn lấn quá nhiều vào tầm ngắm của một số công ty tech lớn hơn, họ có nhiều khả năng sẽ chọn cách copy bạn với lực lượng engineer hùng hậu thay vì mua lại bạn.
Điều quan trọng cho các business này, lại không còn là tech nữa, mà là vào khả năng distribute của họ (distribution network, có thể là marketing materials, industry contacts hoặc direct sales). Việc đầu tư vào distribution network trở nên quan trọng hơn nhiều.
Technical capability sẽ trở thành điểm mạnh ở giai đoạn scale-up: nếu bạn có đủ users, đủ volume, thì khi đó hiểu biết về tech để scale hệ thống/maintain được development capacity như là thêm feature mới, optimize code.. sẽ trở thành vô cùng quan trọng.
New AI-use cases startups: Những ý tưởng mới xuất hiện nhờ có sự xuất hiện của AI, như là các tác vụ xử lý dữ liệu phức tạp (chuyển định dạng, thu thập tổng hợp và tóm tắt thông tin) hoặc interactive workflows (chatbot cho tư vấn, learning, customer service). Đây là những ý tưởng được nảy ra dựa trên sự xuất hiện của AI, chứ không phải là những thứ có sẵn.
Nếu những tác vụ này chỉ là một lớp wrapper nhỏ ngay trên LLMs, thì có nguy cơ là sẽ bị tích hợp thành một phần trong những tính năng mới của các LLM chatbots (ví dụ như khả năng phân tích bị chiếm bởi các tính năng research, hoặc là đọc văn bản/ảnh..)
Theo thiển ý của mình thì những tính năng này sẽ có người sử dụng nhưng mà sẽ khó mà trụ được lâu, trừ khi nó được tăng cường và bổ trợ bằng các tính năng khác, và lúc đó nó sẽ phát triển tương tự như các SaaS ở trên.
Một hướng về tools nữa mà mọi người cũng hướng đến nghiên cứu, đó là các workflow/automation tools như n8n, make.
Một điểm đặc biệt của các workflow tool này đó là nó sẽ có sự thu hút với B2C users, những khách hàng cá nhân. Các workflow tool thường mang tính cá nhân cao và khó có thể xây dựng trong môi trường doanh nghiệp (ví dụ như bộ Tools của Atlassian gần như là ai cũng dùng nhưng mình chưa thấy có công ty nào thiết kế giống nhau). Để đạt được các tiêu chí bán cho corporate thì các tools này sẽ thiếu nhiều các tiêu chí như testing (làm sao mà có thể xây UAT với SIT cho các tools này), các corporate governance/compliance requirements như bảo toàn dữ liệu…
Các tools này sẽ có chỗ đứng của nó, nhưng nó cũng sẽ tiếp cận được một tệp user nhất định. Nếu nó tiếp cận được nhiều người hơn, cũng sẽ cần hướng về phướng SaaS, hoặc nếu không sẽ bị một bên nào khác hơi technical hơn bắt chước theo ngay.
Với ý kiến của mình, các business nhỏ (hoặc rất nhỏ) như thế này thì sẽ cần cạnh tranh nhau nhiều hơn về distribution network của sản phẩm. Nhiều người nhảy hơn vào miếng bánh, nhưng sẽ khó nhằn hơn hoặc là sẽ có rất nhiều người được những miếng rất nhỏ.
Các công ty lớn
Để nói về các ông lớn trong ngành công nghệ, thì có thể bảo đảm luôn là tất cả đều đã có những động thái nhảy vào miếng bánh AI, nên có thể coi tất cả đều là AI-enabled business, không chừa một ai cả. Cái này thì gần như là chắc chắn luôn.
Hầu hết các công ty đi theo mô hình SaaS thì đều sẽ mang đến các tính năng AI vào sản phẩm chính của mình, và làm sao để các tính năng đó được tích hợp một cách hiệu quả vào sản phẩm đã có. Đó là ví dụ như các tool như Slack, Notion, Figma… và một tỷ các thứ khác, đều đã có những phần hỗ trợ bằng AI, tương ứng với các chức năng vốn có của hệ thống. Tuy nhiên, nếu để nói về việc “kiếm tiền”, thì thực ra cách họ kiếm tiền vẫn như thế, chứ không thay đổi bản chất về thứ mà họ bán cho người dùng. Vẫn là mô hình SaaS như cũ, với một chút AI magic đi kèm.
Để thực sự nói về cuộc chiến kiếm tiền từ AI, thì nên cần nhắc đến những công ty gần đây mới được phát triển nhờ phong trào này. Đó là OpenAI, là Anthropic, Perplexity, những công ty phát triển Foundational model, và là nguồn gốc LLMs để các hệ thống khác, các tool khác cắm vào và sử dụng. Business model của họ, đó là release ra những model mới mẻ xịn xò nhất, và sau đó charge các người dùng của họ theo sử dụng(subscription-based và per-usage billing).
Có 2 vấn đề với những business này:
Việc cạnh tranh về Foundational model là không có hồi kết. Khi Meta đã quyết định open-source Llama và có quá nhiều big tech cùng nhảy vào cuộc đua về benchmark, thì cạnh tranh trong việc tạo ra Foundational model là quá lớn. Khi đạt đến gần giới hạn, đẩy sự chính xác của model lên 1 chút lại tốn kém hơn rất rất nhiều, mà sự chênh lệch giữa của model chuẩn xác 90% và 91% sẽ không giúp bạn vượt bậc hẳn, để có thể chiếm được hoàn toàn thị phần và trở thành monopoly.
Kiếm tiền bằng subscription gần như là tiền lẻ (mặc dù nhiều tiền lẻ như thế thì mình cũng thích). Trích dẫn một bài báo gần đây1 , OpenAI có 2 triệu người dùng trả phí, tính thoải mái là 200$/người/năm, thì tổng doanh thu 1 năm của OpenAI chỉ bằng Revenue của các Big Tech kiếm được trong 1 tuần, đó là còn chưa kể là Operation margin của họ chưa chắc đã có lời.
Đương nhiên, áp lực về lâu về dài của các business đã được thổi lên một cách quá mức này, đó là phải tìm ra được một con đường về revenue mới. Gần đây thì có hai tít báo khá là thú vị: một là về Perplexity2 và sản phẩm mới, Browser Comet, muốn track từng đường đi nước bước của bạn; hai là OpenAI bổ sung thêm tính năng về Shopping3.
Từ đó, bạn lại quay lại và nhìn lại 2 tech behemoth lớn nhất và cách họ kiếm tiền, đó là Meta và Google và bán quảng cáo. Ước mơ và tương lai của việc kiếm tiền cho các big AI players, có vẻ đó chính là đi theo con đường của các ông lớn đã đi trước, đó là nhảy vào con đường Internet Advertisement, một miếng ngon béo bở với lợi nhuận ổn định và vẫn luôn luôn còn đang phát triển. Nghe có thể hơi buồn, nhưng có vẻ tương lai của big AI vẫn là đi bán quảng cáo.
Ngoài ra, thì các bạn cũng có thể nhận thấy có những players khác như Cursor, Lovable hay là các Productivity tools trong thời đại AI. Bây giờ vẫn còn quá sớm để nói gì, vì ngoài các công ty bán quảng cáo ra thì còn một Big Tech khác nữa, trùm cuối của productivity tool và là backbone cho hầu hết các business đang chạy hiện giờ, đó là Microsoft. Mình có thể tiếp tục quan tâm theo dõi, xem đó có phải là hướng mà họ sẽ đi theo hay không; họ có thể sẽ tham vọng tiếp tục phát triển, hay là sẽ bị nuốt trọn bởi các big tech khác.
Mình cũng chỉ ngồi dự đoán thôi, và cũng khá hóng xem tương lai sẽ ra sao.